واحد پول ایران از گذشته تا امروز
واحد پول ایران از گذشته تا امروز
واحد پول ایران از گذشته تا امروز
واحد پول در معاملات روزانه اقتصادی در کشورهای مختلف کاربرد زیادی دارد در واقع واحدی است که ارزش کالا ها و خدمات مختلف را ارزیابی می نماید. در حال حاضر تمامی کشور های دنیا واحد پولی مخصوص به خود را دارند و البته ایران هم از واحد ریال استفاده می کند که در مورد تغییر آن بحث و جدل های مختلی مطرح است.
تاریخچه ريال
ریال نخستین بار در سال ۱۷۹۸ میلادی معروف شد، و آن سکه‌ای جهانی بود که ۱۲۵۰ دینار یا یک‌هشتم تومان ارزش داشت. از سال ۱۸۲۵ ریال از رواج افتاد و به‌جای آن قران، که معادل هزار دینار (یک‌دهم تومان) ارزش داشت، رواج یافت (به‌این‌ترتیب، واحد پول ایران وارد سیستم اعشاری شد). در سال ۱۹۳۲ (۱۳۱۱ خورشیدی) ریال جایگزین قران شد. همچنین به صد دینار جدید تقسیم‌پذیر بود.
واحد پول ایران در زمان محمدشاه قاجار (۱۲۵۰–۱۲۶۴ هـ. ق) از مسکوکات نقره و معادل ۱۲۵ دینار بود. در اواخر قاجاریه معادل یک قران و پنج شاهی بود.
واحد پول ایران از سدهٔ هفتم هجری تا زمان اوایل حکومت پهلوی دینار بود. یک تومان واحد شمارش برای دینار و برابر ده قران یا ده‌هزار دینار بود.
در سال ۱۳۰۸ ناگهان واحد پول «تومان» کنار گذاشته شد و واحد «ریال»، که ریشهٔ اسپانیایی و پرتغالی دارد و سابقهٔ تاریخی در ایران نداشت، به‌عنوان واحد رسمی پول برگزیده شد. ریال در میان مردم مقبولیت و رواج نیافت و مردم ایران ۱۰ ریال را یک تومان فرض کردند و در میان مردم، واژگان تومان و قران (تُمَن و قِرون) کاربرد دارد و واحدهای رسمی ریال و دینار در محاورات مردم استفاده نمی‌شود. حتی در میان رسانه‌های ایران و مسئولان کشوری نیز استفاده از تومان مرسوم‌تر است. قبل از تبدیل واحدهای پولی به دستگاه اعشاری در سال ۱۹۳۲ (۱۳۱۱ خورشیدی)، سکه‌ها و واحدهای پولی که در جدول زیر آمده‌اند مورد استفاده بودند، و برخی از این الفاظ هنوز کاربردهایی در زبان ایرانیان و ضرب‌المثل‌های ایرانی دارند. جدول زیر به شما نشان می دهد در دوره های مختلف تاریخی ایرانیان از چه واحد های پولی ای استفاده می کرده اند.
|
نام واحد پول |
دوره |
شرح |
| دريك | هخامنشيان | سكه طلا به وزن 35/8 گرم |
| درهم | هخامنشيان | معادل93% گرم طلا –اخذ شده از دراخمه يوناني |
| درم | ساسانيان | درم فارسي دراخمه يا درهم است. در اين زمان از فلز نقره ضرب مي شد. |
| دينار | ساسانيان | برابر 20 درم است. فلز آن طلا بود. |
| پشيز | ساسانيان | سكه مسين زمان ساسانيان. |
| زر و دينار جعفري | هارون الرشيد | جعفربن يحيي برمكي سكه ها را ضرب كرد و به نام او رايج بود |
| زردهي | – | اصطلاحي براي برابري مقدار سكه با طلا بوده است |
| زر شش سري | – | اصطلاحي براي برابري مقدار سكه با طلا بوده است |
| عباسي | صفويه | ضرب فلز نقره-واحد پول- معادل چهار شاهي-دو صناري-دوصد دينار |
| نيم عباسي | صفويه | صد دينار |
| صنار | – | مخفف صد ديناراست. سكه اي از مس معادل دو شاهي |
| شاهي | صفويه | پنجاه دينار (واحد پولدر زمان قاجار) |
| بيستي | صفويه | 5/2 بيستي معدل يك شاهي است (شكل اين سكه بيضي بود) |
| غاز بيكي-غازيكه | صفويه | يك دهم شاهي (تمام سكه ها مدور بودند به جز بيستي) |
| محمودي | سلطان محمود غزنوي | برابري آن معلوم نيست . فلز نقره بوده (تاورينه در سفرنامه خود نوشته) |
| يك پول | قاجاريه | سكه هاي كوچك مسين |
| شاهي | قاجاريه | معادل دو پول |
| دينار | قاجاريه | صد دينار برابر با دوشاهي |
| عباسي | قاجاريه | معادل چهار شاهي |
| پنج شاهي نقره | قاجاريه | معادل ربع قران |
| ده شاهي نقره | قاجاريه | معادل نيم قران |
| قران | قاجاريه | واحد پول ايران در عهد قاجاريه و اوايل پهلوي-نقره به وزن 24 نخود-كلمه عربي معادل هزار دينار |
| تومان | قاجاريه | كلمه تركي مغولي سكه اي معادل 10 قران |
| پناه اباد | قاجاريه | سكه اي نقره كه در پناه اباد شوش ضرب شده است و بعدا به پناباد رواج يافت معادل نيم ريال |
| اشرفي | قاجاريه | سكه طلاي ايران وزن ان 18 نخود |
| پنج هزاري | قاجاريه | نيم مثقال طلا (12 نخود) |
| دو هزاري | قاجاريه | ربع مثقال طلا (6 نخود) |
| غاز-قاز | قاجاريه | كوچكترين واحد پول زمان قاجار (پنج غاز كه پنغاز مي گفتند) يك دهم شاهي |
| چندك | قاجاريه | برابر دوغاز |
| ريال | قاجاريه، پهلوي، جمهوري اسلامي | اخذ شده از زبان اسپانيايي-معادل با يك قران و پنج شاهي بود اين كلمه از زمان تسلط اسپانيايي ها و پرتغالي ها در خليج فارس در مراوده ايشان با مردم جنوب ايران رواج يافت و اكنون واحد پول ايران است
(جزيره هرمز يكصد سال در اختيار پرتغالي ها بود 1514) |
منبع:
- ویکی پدیا
- بانکی دات آی آر
