کرونا – آشنایی با بیماری Covid-19، باید ها و نباید ها

شیوع کرونا ویروس جدید Novel Corona virus (2019-NCOV) در چین و دیگر نقاط جهان منجمله ایران شرایط را بحرانی کرده و این روزها سخن و دغدغه اصلی مردم نحوه پیشگیری و عدم ابتلا به این بیماری می باشد. تا امروز این ویروس حدود بالای 80 کشور مختلف را درگیر کرده است. کمیته اضطراری مقررات بین المللی بهداشت (International Health Regulations Emergency Committee) سازمان بهداشت جهانی WHO از 30 ژانویه 2020 (10 بهمن 1398) در پی شیوع این ویروس وضعیت اضطرار جهانی (PHEIC) اعلام کرده است. برای همین در این مطلب مهمترین توضیحات درخصوص این بیماری را با شما به اشتراک می گذاریم. به امید ریشه کن شدن هرچه سریع تر این ویروس در کل جهان.

کرونا ویروس چیست؟

ویروس های کرونا خانواده بزرگی از ویروس ها هستند که ممکن است باعث بروز بیماری در حیوانات و انسان شوند. در زمان همه‌گیری، در بین بالغین، عامل حدود یک‌سوم عفونت‌های مجاری  تنفسی فوقانی هستند که به وسیله جامعه منتقل می‌شوند. همچنین احتمالاً نقشی در عفونت‌های تنفسی شدید در بین کودکان و افراد بالغ ایفا می‌کنند. به علاوه، این امکان وجود دارد بعضی کرونا ویروس‌های خاص موجب اسهال در نوزادان و کودکان شوند.

در انسان ها، چندین ویروس کرونا شناخته شده علت بروز عفونت های تنفسی اعم از سرماخوردگی رایج تا بیماری های شدیدتری مثل سندرم حاد تنفسی خاورمیانه (MERS: Middle East Respiratory Syndrome) و سارس (SARS: Severe Acute Respiratory Syndrome) می باشند. تازه ترین ویروس این خانواده با نام Novel coronavirus یا “SARS-CoV-2” باعث بروز بیماری سندروم حاد تنفسی “coronavirus disease 2019” می گردد که بصورت مخفف COVID-19 نامیده می شود.

توضیحاتی مفید در رابطه با ویروس کرونا:

کرونا ویروس جدیدی، که به 2019-nCoV معروف است، اولین بار در انتهای سال ۲۰۱۹ از شهر ووهان (Wuhan)، مرکز استان هوبئی (Hubei) کشور چین شیوع پیدا کرد و باعت ایجاد پنومونی گروهی در این شهر گردید. بررسی‌های در ووهان مشخص کرده است که ارتباط اولیه این بیماری با یک بازار ماهی‌فروشی وجود دارد، جایی که بیشتر بیماران در آن کار می‌کردند یا از آن بازدید کرده بودند. متعاقب آن، این بازار تعطیل و ضدعفونی شد. همچنین در این بازار ماهی‌فروشی، حیوانات زنده مانند خرگوش، مار و سایر حیوانات به فروش می‌رسید. به هر ترتیب، در روند همه‌گیری، بیشتر موارد تایید‌شده آزمایشگاهی، با این بازار تماسی نداشتند، و موارد، بیشتر در بین کارکنان بخش بهداشت و درمان و سایر راه‌های تماس بیماران با عفونت 2019-nCoV شناخته شده است. انتقال انسان به انسان در چین تایید شده است و همچنین در سایر کشورها نیز به تایید رسیده است.

از آن زمان هزاران موردِ آزمایشگاهیِ تایید شده در چین گزارش شده و تعداد موارد ابتلا در سطح جهان، روزانه رو به افزایش است. در چین بیشتر گزارشات، از هوبئی و استان‌های مجاور هستند، ولی تعداد زیادی نمونه نیز از استان‌ها و شهر‌های دیگر چین گزارش شده است. همکنون در بین از 136 کشور جهان موارد مثبت کرونا گزارش شده است و پس از چین به عنوان کانون شیوع کووید19 کشورهای ایتالیا، ایران، کره جنوبی بیشترین افراد مبتلا را گزارش کرده اند. آمار به روزشده‌ی تعداد مبتلایان، به زبان انگلیسی در وب‌سایت سازمان بهداشت جهانی (WHO) و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری اروپا در دسترس است.

گروه های در خطر بالا چه افرادی هستند؟

خطر اصلی این ویروس برای افرادی است که دارای بیماری‌های زمینه بوده و یا از مصرف کنندگان کورتون هستند. بیماران کلیوی، خانم‌های بارادار، کسانی که شیمی درمانی می‌کنند (مبتلایان به سرطان)، افراد چاق با شاخص توده بدنی بیشتر از ۳۰ و ۳۵، کسانی که بیش از ۱۰ نخ سیگار در روز مصرف می‌کنند نیز از گروه افراد پرخطر محسوب می‌شوند.

علائم ابتلا به بیماری Covid-19

ویژگی‌های بالینی (Clinical features) یا همان علائم بیماری Covid-19 عبارتند از:

🔸 تب (Fever)
🔸 تنگی نفس (Shortness of Breath)
🔸 سرفه (Cough)
🔹 لرز مکرر و احساس سرما (Frequent shivering and feeling cold)
🔹 درد ماهیچه (Muscle pain)
🔹 سردرد (Headache)
🔹 گلودرد (Sore throat)
🔹 از دست دادن حس بویایی یا چشایی (Loss of sense of smell or taste)

در ابتدا بیماری با تب، سرفه، تنگی نفس، و تراکم دو طرفه‌ در تصویربرداری سینه مشخص می‌شود. همچنین پس از ۴ روز درد قفسه سینه در مبتلایان افزایش یافته و تا سطحی پیش می‌رود که شاهد نارسایی ریه یا به اصطلاح سفید شدن آن خواهیم بود. عقیده بر این است که دوره‌ی نهفتگی 2019-nCoV در حدود ۱۴ روز پس از مواجه می‌باشد. اگرچه بسیاری از مبتلایانِ گزارش شده، به بیماری شدید گرفتار نیستند، حدود ۲۰ درصد از بیمارانِ تایید شده، وضعیت وخیمی دارند شامل نارسایی تنفسی، شوک سپتیک، یا نارسایی سایر ارگان‌ها که به مراقبت‌های ویژه نیازمندند. بیشتر موارد منجر به مرگ در بین کسانی گزارش شده است که بیماری همراه دیگری مثل دیابت، نارسایی قلبی، سل و … داشته‌اند.

از عوارض دیگری که در بیماران کووید 19 دیده شده است اما درصد بروز آن کم است می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• التهابات پوستی
• بوجود آمدن لکه های قرمز رنگ در انگشتان پا یا دست،
• درد شکم، اسهال، استفراغ و مشکلات گوارشی
• کاهش مقدار ادرار و نارسایی کلیه در موارد حاد بیماری
• قرمزی چشم

غربالگری علائم اولیه ابتلای COVID-19

ردیف	پارامتر	امتیاز
1	سابقه تماس رو در رو با فرد کرونا مثبت در طی 2 هفته قبل از شروع علائم	+2
2	تب دهانی بیش از 38/7 (یا معادل آن) یا احساس لرز	+3
3	گلودرد یا احساس شدید خشکی گلــو	+2
4	سرفه خشک	+2
5	درد منتشر عضلانی	+2
6	آبریزش بینی واضح یا عطسه های مکرر	-2
7	سردرد	+1
8	تهوع و استفراغ	+1
9	اسهال	+1
10	درد یا احساس سنگینی در قفسه سینه	+2
11	تنگی نفس یا دیسترس تنفسی	+2
12	پالس اکسیمتری	کمتر از 93%

حداقل امتیاز لازم برای شک قابل اعتنا به کرونا و مثبت بودن غربالگری کسب امتیاز +3 است

روش های تشخیص بالینی

سنجش میزان اکسیژن خون (اگر کمتر از 93% باشد احتمال ابتلا بالاست)، استفاده از کیت‌های تشخیصی در وهله اول و سپس تهیه عکس ساده از قفسه سینه راه‌هایی برای تشخیص ابتلا به بیماری است که در صورتی که عکس مشکوک باشد با سی‌تی اسکن ریوی بدون تزریق، وضعیت ریه برای پزشک‌ مشخص می‌شود.

شاخص‌های بالینی CDC جهت ارزیابی بیماران تحت بررسی برای عفونت 2019-nCoV

معیارهای بالینی		ریسک اپیدمیولوژیک
تب یا علائم/نشانه‌های بیماری تنفسی تحتانی )مانند سرفه یا تنگی نفس)	به علاوه	هر فردی، شامل کارکنان بخش بهداشت و درمان که در ۱۴ روز گذشته، تماس نزدیک با بیماری که از نظر آزمایشگاهی عفونت 2019-nCoV در او تایید شده است.
تب و علائم/نشانه‌های بیماری تنفسی تحتانی )مانند سرفه یا تنگی نفس)	به علاوه	تاریخچه‌ای از سفر به مناطقی که ویروس در آنها شیوع پیدا کرده است در ۱۴ روز قبل از شروع علائم
تب و علائم/نشانه‌های بیماری تنفسی تحتانی )مانند سرفه یا تنگی نفس) که به بستری در بیمارستان نیازمند است.	به علاوه	تاریخچه‌ای از سفر به مناطقی که ویروس در آنها شیوع پیدا کرده است در ۱۴ روز قبل از شروع علائم

مشخصات و راه های سرایت ویروس

در ابتدای شیوع بیماری کووید 19 اغلب اظهارات بدین شرح بود: «از آنجایی که وزن مولوکول‌های بیماری بسیار سنگین است پس از سرفه و عطسه که این مولکول‌ها به هوا پرتاب می‌شوند، بیش از ۱ تا ۱.۵ متر نمی‌تواند فرد مجاور را آلوده کند در نتیجه اگر فاصله خود را بیش از ۱.۵ متر با بیماران حفظ کنید آسیبی نخواهید دید.» اما در اظهارات جدیدتر برخی منابع اعلام کرده اند که قطرات تنفسی فرد مبتلا تا 30 دقیقه در محل سر بسته مثل یک اتاق که تهویه مناسب نداشته باشد در هوا معلق خواهد بود و برد آنها تا 4.5 متر در اطراف فرد مبتلا ثبت شده است. احتمال صحت این موضوع بسیار بالاست چرا که با توجه به اینکه در این روزها همه افراد توصیه هایی نظیر شستن دست ها را رعایت می کنند، باز هم آمار مبتلا ها در حال رشد است.

اما نکته منفی وزن سنگین این ملکول‌ها آن است که به واسطه وزن زیادشان، طولانی مدت بر روی سطوح می‌مانند. این در حالی است که این ویروس دوستدار رطوبت بوده و فضای مرطوب و بارانی می‌تواند شرایطی را فراهم کند که ویروس تکثیر شود.

بافت ویروس از چربی است و براحتی با هر ماده ضد چربی مثل انواع مختلف شوینده ها از بین می رود.

نکات مهم برای پیشگیری از ابتلا به کرونا ویروس

اولین و مهمترین فاکتور پیشگیری این است که تا رفع خطر بیماری در خانه بمانیم. دوره کومون بیماری بطور متوسط بین 2 تا 14 روز است و در زمان کومون احتمال انتقال بیماری از فرد ناقل به سایرین وجود دارد لذا حتماًٌ از حضور در تجمعات، بیمارستان‌ها، بانک‌ها، ادارات و… خودداری کنید.

دومین فاکتور پیشگیری این است که افراد بیمار از ماسک استفاده کنند تا ترشحات تنفسی آنها در هوا پخش نگشته و باعث بیماری افراد سالم نشود. از طرفی دوره نهفتگی این بیماری در اغلب موارد طولانی است و از طرفی طبق یافته های محققین 18% افراد مبتلا هیچ علائمی از خود نشان نمی دهند لذا این افراد کماکان ناقل محسوب می شوند و می توانند دیگر افراد را بیمار نمایند. برای همین اگر همه افراد بنحوی (ماسک یا پارچه) جلوی دهان و بینی خود را بپوشانند، ترشحات نفس افرادی که بیمار هستند در هوا پخش نمی گردد و از شیوع بیشتر بیمار یجلوگیری می شود. لذا اگر به ماسک دسترسی ندارید حتی با یک پارچه جلوی بینی و دهان خود را بپوشانید.

در تحقیقات جدید مشخص شده است که اگر همه افراد از ماسک استفاده کنند احتمال سرایت بیماری از فردی به فرد دیگر به 1.5% می رسد.

این ویروس روی تمامی سطوح علل الخصوص سطوحی که زیاد لمس می شوند می نشیند. این سطوح باید مرتباً ضدعفونی شوند.

قانون 2020: تنها راه کشتن ویروس به دلیل بافت چربی که دارد، شستن روزانه 20 مرتبه دست‌ها حداقل بمدت 20 ثانیه با آب و صابون است. از دست زدن به چشم بینی و دهان با دستی که هنوز شسته نشده است خودداری کنید.

در هنگام سرفه یا عطسه جلوی دهان و بینی خود را با یک دستمال کاغذی بگیرید و سپس دستمال کثیف را به سطل زباله در دار بیندازید. اگر به دستمال دسترسی ندارید از فضای میانی آستین دست خود برای پوشاندن دهان و بینی استفاده کنید. سپس دست های خود را طبق قانون 2020 بشویید.

می‌توانید با رعایت این نکات و همچنین نکات بهداشتی هنگام استفاده از سرویس بهداشتی کمک به کنترل زنجیره انتقال بیماری کنید؛ چراکه از دیگر راه‌های انتقال بیماری مدفوع و ادرار است که توجه به این نکته موثر خواهد بود.

سعی کنید کمتر از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید. خودداری از مهمانی رفتن، استفاده از دستگاه تصفیه هوا در منازل، رعایت نکات بهداشتی در پمپ بنزین‌ها به صورتی که با دستکش به این محل رفت و آمد کنید و… بسیار حایز اهمیت است.

به جز راه دهان و تنفس راه دیگری که می‌تواند ویروس را به فرد انتقال دهد، پرتاب ذرات آلوده ویروس به داخل چشم است. از این رو توصیه می‌شود از عینک‌های طبی یا غیر طبی استفاده کنید.

مصرف مایعات فراوان نیز بسیار توصیه می‌شود. مایعات هنگام عبور از گلو و حلق باعث شست‌وشوی این نواحی شده و ویروس را به معده منتقل می‌کند و معده نیز به وسیله اسیدهای خود ویروس را از بین می‌برد.

در جدول ذیر راه های موارد احتیاطی ذکر شده است که رعایت آنها برای هر فرد لازم می باشد.

نوع احتیاط‌	مشخصات اصلی
استاندارد	* انجام اقدامات مربوط بهداشت دست قبل و بعد از تماس با هر بیمار. * استفاده از دستکش، گان. محافظت از چشم‌ها اگر ضرورت دارد. * استفاده از سطل‌های دورانداختن موارد آلوده بیماری و تمیزکردن تجهیزات و پارچه‌های آلوده
تماسی	علاوه بر احتیاط استاندارد: * اتاق خصوصی ترجیح دارد، اگر لازم بود گروهی می‌توان مراقبت شود. * استفاده از دستکش در هنگام ورود به اتاق. تعویض دستکش بعد از برقراری تماس با ترشحات آلوده.  * اگر احتمال داده می‌شود که لباس با بیمار یا محیط اطراف برخورد کند یا بیمار اسهال دارد استفاده از گان لازم است. * به حداقل رساندن ریسک آلوده کردن محیط در جابجایی بیمار (مثلا بیمار می‌تواند از گان استفاده کند).درصورت امکان از اقلام غیرضروری فقط برای یک بیمار استفاده شود.
هوابرد (Airborne)	علاوه بر احتیاط استاندارد: * بیمار در AIIR قرار گیرد (یک اتاق با فشا منفی کنترل شده که حداقل ۶ تا ۱۲ بار در ساعت هوای آن تعویض شود). * هوا باید به طور مناسب از اتاق به محیط بیرون منتقل شود یا قبل از اینکه وارد محیط بیمارستان گردد از فیلترهای HEPA عبور کند. * جابجایی بیماران باید به حداقل برسد. اگر جابجایی بیمار غیرقابل اجتناب است، بیمار در حین جابجایی باید از ماسک استفاده کند. * آداب سرفه‌کردن: بیمارن و عیادت‌کنندگان لازم است که جلوی بینی و دهان خود را در هنگام سرفه‌کردن با دستمال یکبار مصرف بگیرند، و بهداشت دست را پس از تماس با ترشحات تنفسی انجام دهند. تذکر: اگر به دستمال دسترسی ندارید با استفاده از فضای میانی آستین و قرار دادن آن در جلوی دهان از پخش شدن ذرات در هوا جلوگیری کنید.

منابع:

• www.who.int
• www.cdc.gov
• www.varzesh3.com